Podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy - wprowadzony przepisami Ustawy z dnia 8 stycznia 1993 roku o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym, obowiązuje od dnia 5 lipca 1993 roku.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Opodatkowane są też między innymi: zamiany towarów, zamiany usług, eksport i import towarów lub usług, przekazanie przez podatnika towarów na potrzeby osobiste podatnika.
Podatnikami podatku VAT są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, jeżeli wykonują we własnym imieniu i na własny rachunek czynności podlegające opodatkowaniu w sposób wskazujący na zamiar ich wykonywania w sposób częstotliwy. Z reguły podatnikami podatku VAT są przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy Prawo działalności gospodarczej.
Podatek VAT jest podatkiem pośrednim i zawarty jest w cenach nabywanych przez nas towarów i usług.

Podstawowe pojęcia związane z podatkiem od towarów i usług to:
- cena netto - cena bez podatku VAT,
- cena brutto - cena z podatkiem VAT (netto VAT = brutto),
- podatek naliczony - podatek zapłacony przez nas przy zakupie towarów/usług,
- podatek należny - podatek należny od sprzedanych przez nas przy zakupie towarów/usług.

Podatnik rozpoczynający w ciągu roku wykonywanie czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży towarów nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży kwoty 10.000 euro.
Zwolnieni od podatku są podatnicy, u których wartość sprzedaży towarów i usług w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła kwoty 10.000 euro, a także podatnicy, którzy opłacają podatek w formie karty podatkowej, w zakresie działalności objętej tą formą opodatkowania. Podatnicy zwolnieni z tych względów lub też z powodu rozpoczęcia w ciągu roku wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, mogą zrezygnować ze zwolnienia pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze właściwego urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia.

W przypadku podatników, którzy rozpoczynają działalność, zawiadomienie o rezygnacji powinno być złożone przed dokonaniem pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu.

Podatnik, który zrezygnował ze zwolnienia od podatku, może po upływie 3 lat od daty tej rezygnacji skorzystać ponownie ze zwolnienia od podatku, jeżeli wysokość sprzedaży w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła 10.000 euro.

Ustawa o podatku od towarów i usług wyróżnia spośród podatników, tak zwanych "małych podatników". Małym podatnikiem jest podatnik podatku od towarów i usług, u którego wartość sprzedaży towarów nie przekroczyła w roku poprzednim kwoty 800.000 euro, lub jeżeli podatnik uzyskuje przychody w postaci prowizji - kwota prowizji nie przekroczyła 30.000 euro.

Mały podatnik może wybrać metodę kasową rozliczania się z urzędem skarbowym. Wyboru dokonuje się poprzez pisemne zawiadomienie urzędu skarbowego o zamiarze stosowania metody kasowej, które powinno być dokonane do końca miesiąca poprzedzającego kwartał, w którym podatnik będzie stosował tę metodę.

Kasowa metoda rozliczania polega na tym, że podatnik jest obowiązany uiścić do urzędu skarbowego podatek należny, dopiero wtedy gdy kontrahent zapłaci mu za sprzedany towar lub wykonane usługi, nie później jednak niż 90 dnia od otrzymania towaru lub wykonania usługi. Jeżeli nastąpi tylko częściowa zapłata, obowiązek podatkowy powstaje tylko w jej granicach.

W przypadku gdy podatnik wybierze kasową metodę rozliczania, może z niej zrezygnować dopiero po upływie 12 miesięcy, w czasie których rozliczał się tą metodą. Zawiadomienie urzędu skarbowego o rezygnacji należy złożyć do końca kwartału, którym jeszcze rozlicza się metodą kasową.

Utrata prawa do rozliczania się metodą kasową następuje począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym podatnik przekroczył kwotę sprzedaży od początku roku podatkowego 800.000 euro.
Mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, składają w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe dla podatku od towarów i usług za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy. W tym też terminie obowiązani są wpłacić należny podatek.

Mali podatnicy, którzy nie zdecydowali się na stosowanie metody kasowej, po uprzednim zawiadomieniu urzędu skarbowego, mogą składać deklaracje za okresy kwartalne, w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy. W tym terminie obowiązani są także wpłacić należny podatek. Powrót do miesięcznego rozliczania się z podatku od towarów i usług możliwy jest dopiero po upływie czterech kwartałów, po uprzednim zawiadomieniu urzędu skarbowego w terminie do ostatniego dnia kwartału, za który będzie składana ostatnia kwartalna deklaracja.

Metoda kasowa będzie najprawdopodobniej korzystna dla podatników, którzy nie sprzedają towaru lub świadczą usługi z wydłużonym terminem płatności, a zakupów dokonują płacąc na bieżąco. Składanie deklaracji podatkowych za okresy kwartalne oraz kasowa metoda rozliczania się mogą nie być korzystne dla podatników, którzy korzystają ze zwrotu podatku VAT lub zamierzają skorzystać z takiej możliwości w ciągu najbliższych miesięcy.

Podatnicy, którzy nie wybrali kasowej metody rozliczania się oraz ci, którzy nie zdecydowali się na kwartalne składanie deklaracji, obowiązani są składać deklarację na podatek od towarów i usług oraz dokonywać wpłat

Podatek akcyzowy
Opodatkowanie podatkiem akcyzowym zostało uregulowane ustawą z dnia 8 stycznia 1993 roku o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Podlega mu sprzedaż i import towarów (wyrobów akcyzowych) wymienionych w załączniku do ustawy. Towarami tymi są między innymi paliwa, energia elektryczna, samochody, wyroby alkoholowe i tytoniowe. Podatkowi temu podlegają także (poza sprzedażą, eksportem i importem) inne czynności, których przedmiotem są wyroby akcyzowe, m.in. przekazanie towarów na potrzeby reprezentacji lub reklamy lub wydanie towarów w miejsce świadczenia pieniężnego. Eksport wyrobów akcyzowych zasadniczo podlega zwolnieniu od opodatkowania.

Obowiązek podatkowy ciąży na producencie wyrobów akcyzowych, ich importerze, sprzedawcy, podmiocie świadczącym usługi w zakresie wyrobów akcyzowych, lub też nabywcy wyrobów akcyzowych, od których nie pobrano podatku. Obowiązek podatkowy w zakresie podatku akcyzowego powstaje niezależnie od podatku od towarów i usług. Wobec powyższego podmiot sprzedający wyroby akcyzowe obciążony jest zarówno podatkiem VAT, jak i podatkiem akcyzowym.

Stawki akcyzy zostały określone dla poszczególnych wyrobów akcyzowych procentowo (z wyjątkiem energii elektrycznej i papierosów - stawka kwotowa).

Podatek oblicza się stosując do ceny sprzedaży wyrobu akcyzowego odpowiednią stawkę.

Podatnicy podatku akcyzowego obowiązani są w terminie do 25 dnia miesiąca następnego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, składać deklarację podatkową dla podatku akcyzowego.